Kategori: Amatör Astronomi

Merhaba,

Bir önemli gökyüzü olayını daha kayıt altına alabilmenin daha da önemlisi şahit olabilmenin, farkında olabilmenin mutluluğu ile yazıma başlamak istiyorum. Merkür Geçişi herşeyden önce uzun zaman sonra gerçekleştirdiğim en aktif gözlem tecrübelerimden bir tanesi oldu. Neredeyse tüm gün, hatta hazırlık dönemini de saysam 1.5 gün boyunca teleskobum, ekipmanlarım ve gökyüzü ile baş başa kaldım. Baştan belirteyim ki klasik blog yazıları gibi kısa bir yazı olmayacak… Bol fotoğraflı, bol detaylı bir yazı çıkarmayı, aslında bir gözlem raporu yayınlamayı planlıyorum. Şimdiden sabrınız için teşekkür ediyorum.

9 Mayıs 2016 Merkür geçişi için zaten günler öncesinden izin yazmıştım. Pazartesi gününe denk gelmesi bu nedenle benim gibi çalışan bir amatör astronom için sorun olmayacaktı. Ama çok daha önemli bir sorunum vardı ki o da maalesef Mayıs ayında Güneş’ in ufuktan çok yükseliyor olmasıydı. Normalde biz astrofotoğrafçılar çekeceğimiz cismin mümkün olduğunca başucu noktasına yakın olmasını severiz. Çünkü cisim ufuktan ne kadar yüksek ise atmosferden o kadar daha az seviyede olumsuz etkileniriz. Sebebi cisimden gelen fotonların atmosferimizde, ufka yakın bir cisme göre daha az bir mesafe kat etmesi ve bu sebeple daha az deforme olmasıdır. Normalde Güneş çok yüksekte diye sevinmem gerekirken, doğal olarak balkondan bu kadar yükseği göremiyor olmam sebebiyle, bu önemli olayı nereden çekebileceğim konusunda ciddi ciddi kafa yoruyordum. Tüm ekipmanları arabaya atıp şehirden biraz uzaklaşmak elbette en basit çözüm ancak tüm gün sürecek bir etkinlik için elektrik vs gibi sorunların her ne kadar akülerim tam dolu olsa da beni tatsız sürprizlerle üzmemesi için farklı bir yol arayışına girdim.

En güzel ve en pratik çözüm, aslında evimin bir üst katı olan bina çatısını kullanmak olacaktı. Ancak güvenlik sebebiyle kilitli olan çatının anahtarını almanın kolay olamayabileceğini düşündüm. Malum memlekette astronomiye bakış açısı belli. Ne yaptığımı dahi anlamayacakları için olumsuz yanıt almaktan çekiniyordum. Sonra, isteyenin bir yüzü karaymış diyerek çaldım yönetimin kapısını ve deli damgası yemeden anahtarı kapmayı başardım. Tabi bir de “başıma bir şey gelirse, damdan aşağı düşersem, sorumlusu benim” şeklinde dilekçeyi imzalayıp teslim etmemi istediler, onu da verdikten sonra artık çocuklar gibi şendim :)

Gözlem öncesi hazırlık amacıyla oluşturduğum “yapılacaklar listem” tek tek tamamlanıyordu. Şimdi sırada yeni aldığım ve ışık geçirgenliği daha önce kullandığım gözlem amaçlı olan Baader ND5.0 Visual Güneş filtresine göre daha fazla olan Baader ND3.8 Photographic filtreme eskisi gibi bir hücre yapmak vardı. Hemen aynı marangoz kardeşimin kapısını çaldım ve fotoğrafta görülen 2 çemberi hafif ama dayanıklı bir malzemeden kestirdim. (Sanırım kontraplak)

Böylece bu görev de tamamlanmıştı. Artık çatıyı keşfe çıkıp kuruluma başlayabilir, hatta geçiş öncesi Güneş üzerinde hangi ekipmanları kullanacağıma ve hangi açılarda (yakın, uzak) çekim yapacağıma karar vermeye başlayabilirdim. Tabi ben teleskobu kurana ve ıvır zıvır işlerle uğraşana kadar akşam olmuştu bile. Geçişin, bir sonraki gün saat 14:12 de başlayacak olmasının rahatlığı ile prova işini bir sonraki güne bırakıp ekipmanın yeni mekandaki fotoğraflarını çekmeye başladım. Açıkçası gittiğim gözlem etkinliklerindeki doğal mekanları saymazsam, hiçbir zaman bu şekilde tüm gökyüzünü görebildiğim bir mekanda teleskobu kurmamıştım. Bu nedenle halen çok mutluyum. Her ne kadar tek seferlik anahtarı almış olsam da ilerleyen zamanlarda ben bu anahtar işini de çözerim :)

E tabi hazır ekipman çatıda beni beklerken onu öylece bırakmak içimden gelmedi ve akşam ilerleyen saatlerde Jüpiter çekmek için çatıya çıktım. Bu yıl Jüpiter ufuktan çok yüksekte olduğu için yeni balkonumdan bu süper gaz devini maalesef çekemiyordum. Fırsatı değerlendirmek için çatıya çıktığımda çok fazla rüzgar olduğunu gördüm. Oturduğumuz Tuzla Aydıntepe bölgesi gerçekten çok rüzgar alıyor. Bölgedeki yüksek tepelerden birine de kurulu olduğu için mahalle daima bir rüzgar altında desem yeridir. Gördüğünüz gibi amatör astronomun dertleri bitmiyor :) NBu rüzgar altında bırakın bir şey çekmeyi, gezegeni kadrajda tutmak dahi imkansız bir konu. Hal böyle olunca, enerjimi ertesi güne saklamaya karar verip, ekipmanı güvenli bir şekilde sarıp sarmayarak yatmaya gittim.

Sabah kalkınca ilk işim çeşitli hava durumu sitelerinden (poseidon, accuweather vb.) bulut ve rüzgarlılık durumuna bakmak oldu. Sabah hava hafif bulutlu da olsa saat 14:00 civarı yani tam geçiş esnasında açık olarak görünüyordu. Ancak sabah neredeyse esmeyen rüzgarın yine tam geçiş sırasında coşmaya başlayacağı da yazıyordu :( Yapacak bir şey yoktu, ben elimden geleni yapıp hazırlığımı yapmıştım. Artık gerisi gökyüzüne kalmıştı… Geçişe saatler kala ekipmanı hazır hale getirmek için çatıya çıktım ve mesaiye başladım. Bir sonraki geçiş 2019 ve 2032 yıllarının Kasım aylarında olacaktı. Kasım’ da hava durumunun izin vermeme olasılığı çok yüksek olduğu için açıkçası çok heyecanlıydım. 2012 yılındaki Venüs geçişini fotoğraflarken yaptığım hatalardan ders çıkarmıştım ve çok daha fazla tecrübe sahibi bir amatör astronom olarak yine de heyecanım doruktaydı. Zaten güzel olan da bu heyecanın hiç kaybolmaması…

Geçiş 14:12 de başlayacaktı ve amacım tam giriş anının bir videosunu kaydetmekti. Sonraki kısımlar için de o günlerde Güneş üzerinde görülebilen lekelerle Merkür’ ün bir hatıra fotoğrafını çekip, akşam Güneş batarken de Sabiha Gökçen havalimanına inen uçakları Güneş’ in önünden geçirmeyi planlıyordum. Çekim planım bu şekildeydi ve planlarım kısmen tuttu diyebilirim :)

Yeni Güneş Filtremi teleskoba takıp, elimdeki diğer renk filtrelerini de kameramın önünde takarak görüntü nasıl oluyor onu deniyordum. Her filtre ışığın farklı bir dalga boyunu süzdüğü için görüntüdeki detaylarda bir birinden farklı oluyorlardı. Testler sonucunda Astrodon marka Kırmızı (R) ve Yeşil (G) filtrelerin en iyi sonucu verdiğini gördüm. Yeşil filtre biraz daha gönlümü çaldı aslında. Çekimleri onunla yapmaya karar verdim.

Geçiş 1-1,5 saat kala bulut durumu pek de ümit vermiyordu. Fotoğraftaki gibi ince bir tabaka gökyüzünü kapladığı gibi, Güneyden, Bursa semalarından da sevimsiz, yoğun bulutlar yaklaşıyordu.

Dediğim gibi gökyüzüne güvenmekten başka yapacak birşeyim yoktu. Ben hazırdım, Merkür ve Güneş de hazırdı :) Bulutların insafına kalmıştık. Türkiye’ nin farklı bölgelerinde bu olayı görüntülemek için pusuya yatmış diğer amatörlerle sürekli bir telefon trafiği ile birbirimize bilgi aktarıyorduk Güneydekiler havanın açtığını haber veriyorlardı. Demek ki kısa bir bulutluluk ardından burada da hava tam anlamıyla açacaktı çünkü rüzgar Güney’ den esiyordu.

Ve beklenen an yaklaşmış, saatler 14:00 gelip çatmıştı. Son 12 dk içine girmiştim. Ne kadar hazır olsam da nadir bir gök olayına şahit olacak olmam sebebiyle kalbim yerinden çıkacak gibi atıyordu. :) Bir aksilik olma ihtimali, bilgisayarın durduk yere bozulma riski, akünün çat diye bitme riski aklımdan geçip duruyordu. Bunların hepsi için önlemimi günler öncesinden almama rağmen yine de heyecan doruktaydı. Ve saatler 14:12′ ye vurduğunda Merkür Gezegeni Güneş’ in çeperinden kendini belli etmeye başlamıştı. Video boyutlarının çok yüksek olması sebebiyle, biraz küçülmüş haliyle giriş anını görebileceğiniz bir videoyu paylaşıyorum. Biraz sabırlı olursanız ya da sabredemez ileri sararsanız sol alttan sahneye giren Merkür’ ü görebilirsiniz.

Gün boyunca yaklaşık 140 GB’ a denk gelecek kadar tahmini 40-50 adet video aldım. Maalesef büyük bölümü rüzgar sebebiyle aşırı hareketli ve bu nedenle bunları işleyip düzgün bir sonuç çıkartmak çok zor. Rüzgar sebebiyle de zaten büyütme faktörünü çok fazla arttırıp yakın çekim yapamadım. Daha doğrusu büyütme yaptıklarım sadece hatıra olarak kalacak, güzel bir fotoğraf çıkartmak çok zor.

Ancak içlerinden en iyi bulduğum 2 tanesini işledim ve açıkçası bu sonuçlar benim için yeterli ve tatmin edici sonuçlar oldu. Umarım siz de beğenirsiniz. İlkinde giriş anının hemen ardından çektiğim ve Güneş’ in küreselliğinin de belli olduğu bir açıda, diğerinde ise Güneş lekelerinin de görülebildiği bir açıda Merkür’ ün görebiliyoruz. Güneş’ in yüzeyindeki detayı bu kadar iyi alabilmemin sebebi olarak hem daha çok geçirgenliği olan ND3.8 filtreyi hem de Astrodon Yeşil (G) renk filtresini görüyorum. ASI120MM kameram ile daha önce Güneş çekip çekmediğimi hatırlayamadığım için o faktörün etkisinden şimdilik emin değilim.

Geçiş sonrası 2. gün akşam oturup tüm videoları tek tek izledim. Kiminden kuşlar da geçmiş :) Ayrıca Merkür’ ün Güneş Lekelerinin yakınından geçtiği çok sayıda video var. Belki bunlardan bir animasyon da yapabilirim ilerleyen günlerde…

Geçişin sonlarında doğru yani Güneş batmaya yakın eşim de gözlem etkinliğime katıldı. Onunla birlikte bu sefer gözlem yapılabilen filtremizi takıp geçişi gözle izlemeye devam ettik. Açıkçası işin gözlem tarafı da çok çok keyifli idi. Yaklaşık yarım saat kadar bu şekilde gözlem yaptık.

Ve benim için bir hırsa dönüşen, Güneş’ in önünden geçen bir uçağı çekebilme konusu için vakit gelmiş, Güneş ufka yaklaştığı için Sabiha Gökçen Havalimanına inen uçakların yaklaşma seviyesine kadar inmişti. Sabırla 4-5 uçağın inmesini bekledikten sonra nihayet Güneş tam olması gereken yüksekliğe inmiş ve beklenen an gelmişti. Sonrasında olanlar için sözü videoya bırakıyorum :

Muhteşem bir video olmuştu ancak maalesef tam o sırada Güneş’ in önündeki bulutlar sebebiyle Merkür ve lekeler görünmez olmuştu. Olsun ne yapalım… Kısmet! Günün sonunda harddiskimde bu önemli olaya ait kayıtlar, hafızamda gözlerimle gördüğüm geçiş anına ait süper görüntüler, hoş anılar, inanılmaz bir yorgunluk ve tüm gün Güneş altında kalmam sonucu esmerleşmiş bir tenle evimize döndük. :)

Umarım sizlerde bir şekilde bu geçişi gözlemleme fırsatı bulmuşsunuzdur. Bulamayanlar için neler olup bittiğini bir amatör astronomun gözünden elimden geldiğince detaylıca aktarmaya çalıştım.

Gökyüzünüz açık olsun!

Görüşmek üzere…